Introductie
“Dan begon het geroep van Leve de koning ! Vive le roi ! dat als een rollende donder van groep tot groep zich overzette en uren lang in de stad zou weergalmen”[1], zo beschreef de Antwerpse katholieke krant Het Handelsblad de ontvangst van koning Leopold II in Antwerpen tijdens de Koloniale Feesten van 1909. Deze feesten waren georganiseerd ter aanleiding van de Belgische annexatie van Leopold zijn Congo. Nadat het was uitgekomen dat er in Congo een praktijk van bloederig dwangarbeid werd uitgevoerd onder Leopold, forceerde de internationale gemeenschap de Belgische regering om tussen te komen. Tegenin Leopold zijn protest stemde het Belgische parlement voor de annexatie in 1908.[2] Desondanks werd de koning uitgenodigd door de Handelskamer van Antwerpen om een feest bij te wonen die de Belgische overname representeerde, een overname die tegen de koning zijn wensen in ging. De feesten beeldde echter geen breuk af met de koning, nee, het verheerlijkte hem juist met redevoeringen die zijn werkzaamheden in Congo prezen en affiches die de koning linkt met Congo.[3] Zelfs de bevolking was nog in volle enthousiasme over de koning, ze riepen hun lofzang “Leve de Koning” en gooiden bloemen.[4] Er was duidelijk geen animositeit tegenover de koning zijn wandaden in Congo en nog geen bereidheid om te distantiëren van Leopold zijn invloed over Congo. Sterker nog, er zou een Leopoldcultus rond hem worden gecreëerd na zijn dood door vele prominente politiekers en bourgeoisie die hem aanbeden als een visionair.[5] Wat voor betekenis hield de Belgische overname dan voor Antwerpen en bij extensie België? Welke idealen van Leopolds visie werden doorgezet en welke niet in de beeldvorming van Congo?
[1] "Koloniale feesten te Antwerpen", Het Handelsblad, 7 juni 1909, 1.
[2] Maarten Couttenier, Congo tentoongesteld : een geschiedenis van de Belgische antropologie en het museum van Tervuren (1882-1925), Leuven: Acco, 2005, 170.
[3] Letterenhuis, Chambre de Commerce d'Anvers / Manifestation Nationale / pour fêter / l'Annexion du Congo à la Belgique / Programme des Solennités / [...], 1909.
[4] "Koloniale feesten te Antwerpen".
[5] Vincent Viaene, "King Leopold's Imperialism and the Origins of the Belgian Colonial Party, 1860-1905.", The Journal of Modern History, 80/4, 2008, 89-119, 92.