Nationale trots

NATIONALISME

Nationalisme was aanwezig binnen en rondom de stoet op verschillende niveaus. Het opkomend (Vlaams) nationalisme binnen België en Europa werd gepresenteerd aan de hand van de praalwagens. Dit is meer het geval voor de westerse landen die aanwezig waren dan de oosterse landen.¹ De oosterse landen legden meer focus op hun cultuur, terwijl in de westerse landen de nadruk op het militaire of een groots figuur werd gelegd. Zo stond op de Franse wagen Napoleon afgebeeld en op de “hindoesche wagen” olifanten. Het is belangrijk om in het achterhoofd te houden dat de wagens werden gemaakt in België door voornamelijk Belgen en Joodse immigranten. Dit is dus het beeld dat de makers hadden van deze landen in 1923. De olifanten die afgebeeld werden, toont het ‘exotische’ van de praalwagen en de afkomstige regio.  

Opvallend voor het politiek klimaat ontbreekt iconografisch materiaal dat wijst op het Vlaams nationalisme. De vlaggen die in beeld zijn, zijn enkel landelijke vlaggen en in de kranten werd er niet gesproken van het Vlaamse, maar enkel van het Belgische en Antwerpse. Dit kan verklaard worden door de uitslag van de algemene verkiezingen waar de Frontpartij slechts 3.45 procent van de stemmen haalde.² Specifiek in de stad Antwerpen lag dit hoger met 8.4 procent.³ Het gebrek aan Vlaamse symbolen toont dat er bij de stoet geen representatie was van het Vlaams nationalisme. Voor een trots gevoel over België is er wel bronnenmateriaal. In een fotoboek van de Juweelenstoet waarop de banderoldragers staan, is de Belgische vlag twee keer te zien.⁴ De representatie van een samenhorig gevoel werd ook versterkt in de stoet door de competitie tussen de verschillende centra van de diamanthandel. België (Antwerpen) en Nederland (Amsterdam) werden elk gerepresenteerd door hun kolonie, zoals eerder vermeld, waren ze grote concurrenten. België had de bovenhand genomen en in de beschrijving van de praalwagens is dit zichtbaar. Zo beschreef de auteur dat de diamantmijnen in Congo werden uitgebaat met het nieuwste materiaal en de nieuwste methodes. Hiertegenover staat de beschrijving van de Zuid-Afrikaanse ontginning waar er de nadruk wordt gelegd op de intensiteit van het werk.⁵ Opnieuw is het belangrijk in gedachte te houden dat de praalwagens ontworpen en beschreven werden vanuit het Belgisch of Antwerps perspectief. De concurrentie liep op de spits bij het ontwerp van de praalwagen van de Apotheose. Hier staat bovenaan een letter A afgebeeld verwerkt in een kroon. Deze kroon

kijkt uit over 5 figuren representatief voor de 5 continenten. De letter staat voor Antwerpen en op de praalwagen zelf staan alle volkeren die een hulde bieden aan de Antwerpse diamantsector. Het Belgisch nationalisme werd gerepresenteerd door middel van superioriteit, maar ook door samenhorigheid. Zo bezocht het Belgisch koningspaar één van de uitvoeringen, wat een eer was voor de organisatoren.⁶ Dit wijst op het aanzien van het koningshuis dat toen België representeerde.