Een vergaderingsnota en een brievenboek
“Sur la proposition de M. le Président, le Comité décide en principe que la Chambre de Commerce célèbrera solennellement, en 1913, le 50e anniversaire en laissant au Bureau le soin de s’entendre avec l’Administration communale au sujet de la mise en pratique de cette décision.”
In de notulen van de vergadering van de Antwerpse Kamer van Koophandel op 14 januari 1913 is dit principeakkoord te vinden rond het vieren van de 50ste verjaardag van de Vrijmaking van de Schelde. De lengte van deze nota doet vermoeden dat het maar een banale mededeling was die tijdens de vergadering werd gedaan, maar het tegendeel is echter waar. Dit akkoord betekende het begin van een proces dat in het weekend van 19 en 20 juli 1913 zou culmineren in een feestweekend waarvan het succes in verschillende kranten werd beschreven. Uit de vergaderingsnota blijkt dat het initiatief om de feesten te organiseren vanuit de Kamer kwam. Dit is niet verwonderlijk aangezien de leden van de Antwerpse Kamer allemaal tot de economische gemeenschap van de stad, die gedomineerd werd door rijke handelaren, behoorde die dus heel wat te winnen hadden bij een ‘vrije’ Schelde.1 Na het akkoord in de Kamer werd het initiatief overgenomen door een organisatiecomité, zodat de Kamer zich op haar gewone taken kon focussen.
-
Zie: Greefs, "Van formeel vrij tot tolvrij", 556-558.↩
Het organisatiecomité, dat speciaal voor deze feesten werd opgericht, bestond hoofdzakelijk uit leden van de Kamer en vormde als het ware de lijm tussen de verschillende feestelijkheden die in het weekend van 19 en 20 juli 1913 zouden plaatsvinden. Het ontwerpen en effectief vormgeven van die evenementen werd uitbesteed aan culturele gezelschappen en professionelen, maar werd wel overzien door het comité. Een unieke blik ‘achter de schermen’ van het organisatieproces kan verkregen worden door in een andere bron in het archief van de Kamer te kijken: een brievenboek.
In dit brievenboek zijn alle brieven verzameld die het organisatiecomité verstuurde tussen 27 januari 1913 en 7 april 1914. In die brieven worden verschillende actoren vermeld, zoals het stadsbestuur, enkele Antwerpse verenigingen, het leger, etc. en zijn sporen van verschillende evenementen terug te vinden. Niet al deze evenementen zijn echter terug te vinden in verslagen na het weekend of het programmaboekje dat ter gelegenheid van het feestweekend gedrukt was.
In het eerste deel van deze exhibit wordt aandacht besteed aan hoe het feestweekend ter ere van de 50ste verjaardag van de Vrijmaking van de Schelde eruitzag, met specifieke aandacht voor de discrepanties tussen organisatorische documenten en verslagen achteraf. Dit gebeurt op basis van eerder genoemde bronnen: het brievenboek en het officiële programma van het feestweekend. In het tweede deel wordt specifieke aandacht besteed aan het belangrijkste evenement van het feestweekend: de historische stoet. Ten slotte wordt in het laatste deel gekeken hoe de feesten op 19 en 20 juli 1913, en dan vooral de historische stoet, moeten gezien worden binnen de bredere context van de ‘Vrijheid van de Schelde’ en hoe hiermee bijgedragen is aan de Antwerpse stedelijke identiteit.